خاستگاههای فلسفه دین در ادیان ابراهیمی

نگاهی که در کشور ما به مقالهٔ انتقادی وجود دارد عموماً این نگاه است که چنین مقاله ای باید صرفاً انگشت بر ضعف های اثر بگذارد و فقط یادآور هر کژی و خطایی شود که در آن می بیند. اما نقد و نقادی این نیست و این رأی به صواب نزدیک تر است که نقادی کاوشی است دوسویه؛ از سویی کندوکاوی در باب فهم اثر و درک و دریافت و گوارش آن است که به گمانم این وجهِ پررنگ تر نقادی است و به طور معمول آن را نادیده می گیرند و فقط به جنبهٔ دوم نقد می پردازند؛ از سوی دیگر، یافتنِ لغزش ها و ارائهٔ بینشی است که ممکن است با بینش نگارندهٔ متنِ مورد بحث متفاوت باشد؛ گو این که باید گفت نقد متنی فلسفی نقد از ایستار و نگره ای متفاوت است، نه بدین معنا که ایستاری که نقد می شود خطا است، بلکه صرفاً ذکر این نکته است که آن نگرش تفاوت هایی گاه جزئی و گاه بنیادین با نگرش فرد منتقد دارد. در این جستار خواهم کوشید این دوسویهٔ نقادی را مد نظر قرار دهم و بر این طریق گام نهم؛ یعنی نخست مطالبی مختصر با هدف نشان دادن روش اثر و صورت آن و شرح کوتاهی از آن خواهد آمد و نیز درک و استنباط خود را از این اثر ارائه می کنم و سپس در بخش دوم نقاط قوت آن را نشان خواهم داد. در پایان، در بخش سوم، خواهم کوشید نکاتی را، برخاسته از سویهٔ سلبی کار نقادی یادآور شوم؛ چراکه اگر ما در وهلهٔ نخست به درک و فهم اثری دست نیابیم سخن از تأیید کردن یا نکردن بخشی از اثر یا کل آن امری ناپذیرفتنی و وهمی خواهد بود.